XÂY DỰNG THANH NIÊN THÀNH LỚP NGƯỜI “VỪA HỒNG, VỪA CHUYÊN” TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo; là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình. Tuy nhiên, do còn trẻ, thiếu kinh nghiệm nên vẫn còn một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc. Học vấn của một bộ phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức và kỹ năng trong hội nhập quốc tế. Tính độc lập, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa… Do vậy, việc chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên” đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay là nội dung rất quan trọng và cấp thiết. Để làm được điều đó, thiết nghĩ cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng nâng cao nhận thức chính trị, lý tưởng cách mạng cho thanh niên

Đây là nội dung quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quyết định đến việc hình thành nhân cách, phẩm chất của người thanh niên thời kỳ CNH, HĐH. Hiện nay, mặc dù đất nước ta cùng chung xu thế hội nhập và phát triển của thế giới; song sự chống phá của các thế lực thù địch trong và ngoài nước đang diễn ra ngày càng quyết liệt, với nhiều âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt như: Chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ; thông qua các chiêu bài lợi dụng vấn đề tự do dân tộc, dân chủ, tôn giáo, nhân quyền, tự do ngôn luận… để xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước nhằm mục đích xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, tiến tới xóa bỏ chế độ XHCN mà chúng ta đang xây dựng. Trong các đối tượng địch tập trung chống phá, thanh niên là một trọng điểm, với mục đích tạo ra một lớp người quay lưng lại với quá khứ, thờ ơ với chính trị, thân phương Tây, chạy theo lợi ích vật chất tầm tường, mất niềm tin, giảm sút ý chí chiến đấu, phủ nhận truyền thống và thành quả cách mạng…

Để nâng cao nhận thức chính trị, lý tưởng cách mạng, trước hết mỗi thanh niên phải không ngừng rèn luyện, giữ vững bản lĩnh chính trị, nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, luôn luôn nhận rõ và kiên quyết đấu tranh với âm mưu thủ đoạn thâm độc, những luận điệu xuyên tạc của kẻ địch. Các tổ chức chính trị - xã hội mà trực tiếp là các tổ chức của thanh niên cần thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, tuyên truyền cho thanh niên về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; chủ động, kịp thời làm tốt công tác định hướng tư tưởng trước những luồng thông tin đa chiều, gây ảnh hưởng xấu tới nhận thức của thanh niên; tăng cường giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử của Đảng và dân tộc. Đồng thời, tập trung giáo dục, định hướng, cổ vũ thanh niên thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tạo chuyển biến thực sự trong đạo đức, lối sống và hành động.

Hai là, thường xuyên quan tâm bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, tinh thần tự giác trong rèn luyện, chấp hành nghiêm kỷ luật, pháp luật cho thanh niên

 Trước những tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường, cùng với sự phai nhạt lý tưởng, sa sút về phẩm chất chính trị, đạo đức; lối sống tự do, buông thả, chạy theo đồng tiền của một bộ phận cán bộ, đảng viên… đã ảnh hưởng không nhỏ tới thanh niên, vì thế đây là giải pháp quan trọng để bồi dưỡng, rèn luyện thanh niên.

Để nâng cao đạo đức cách mạng, tinh thần tự giác trong rèn luyện, trước hết mỗi thanh niên phải nỗ lực, tự giác tu dưỡng, rèn luyện trau dồi đạo đức, lối sống, nếp sống văn minh, giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc; có thái độ và hành vi ứng xử cao đẹp trong tình bạn, tình yêu; yêu thương con người, chăm lo hạnh phúc gia đình; kính trọng ông bà, cha mẹ, thầy, cô giáo và người lớn tuổi; tích cực rèn luyện, nâng cao sức khỏe, trở thành công dân hữu ích, thành viên tốt của gia đình; hăng hái tham gia các hoạt động cộng đồng. Đồng thời, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức đoàn các cấp cần có sự quan tâm tiến hành tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cho thanh niên thông qua sinh hoạt giáo dục chính trị tập trung, các hoạt động thực tiễn. Ngoài ra, cần cụ thể hóa các tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để thanh niên tham gia rèn luyện, nâng cao văn hóa, xung kích, tích cực đấu tranh phê phán, loại bỏ những thói quen, hành vi thiếu văn hóa trong sinh hoạt và công tác.

Ba là, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các tổ chức chính trị - xã hội trong quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên

Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các tổ chức chính trị - xã hội trong quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên là giải pháp hết sức quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trong giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất nhân cách cho thanh niên.

Để phối hợp có hiệu quả trong việc quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên, gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội cần phải: Thống nhất quan điểm đánh giá về vị trí, vai trò của thanh niên; gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội phải có mối liên hệ mật thiết trong việc quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên, đặc biệt là thường xuyên trao đổi thông tin về chất lượng, hiệu quả công tác, kết quả học tập của thanh niên ở nhà trường, gia đình và các tổ chức chính trị - xã hội; có sự đồng thuận, thống nhất về nội dung, biện pháp và các hình thức giáo dục, quản lý, rèn luyện phù hợp với đặc điểm tâm lý tuổi trẻ trên cơ sở các nguyên tắc giáo dục, tâm lý; thực sự quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần cho thanh niên, tạo ra môi trường văn hoá lành mạnh để lực lượng này học tập, rèn luyện hình thành phẩm chất đạo đức, phẩm chất nhân cách.

Thực hiện giải pháp này cần chú ý chống những quan điểm sau: Gia đình phó thác cho nhà trường, cho các tổ chức chính trị - xã hội trong việc quản lý giáo dục, rèn luyện thanh niên và ngược lại; Quản lý, giáo dục và rèn luyện thanh niên theo kiểu hành chính, mệnh lệnh, áp đặt gây ra tâm lý bất mãn, tiêu cực, làm cho thanh niên mất tính năng động, sáng tạo.

Bốn là, xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh và tạo điều kiện thuận lợi để thanh niên học tập, rèn luyện

Môi trường văn hoá là một trong những bộ phận cấu thành môi trường sống của con người, nơi góp phần xây dựng, nuôi dưỡng và phát triển tình cảm, niềm tin và đạo đức cách mạng cho thanh niên, làm cho họ sống có hoài bão ước mơ, có chí tiến thủ, có tình thần dũng cảm, dám hy sinh, dám cống hiến sức lực và trí tuệ của mình cho Tổ quốc. Vì vậy, xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh là một trong những giải pháp quan trọng đối với việc xây dựng thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”.

Để xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh, với trình độ dân trí cao, đời sống tinh thần nhân dân phong phú, hài hoà với môi trường xã hội yên ấm, tiến bộ, môi trường tự nhiên sạch đẹp, để bảo vệ và chăm sóc thường xuyên nhằm tạo điều kiện cho thanh niên phát triển cần hướng vào các nội dung cơ bản như sau: Xây dựng và hoàn thiện các chủ trương, chính sách về phát triển đời sống văn hoá cho thanh niên. Quan điểm cơ bản của các chủ trương, chính sách trên là bảo đảm tăng trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, phát triển văn hoá nâng cao chất lượng cuộc sống của thanh niên, bảo vệ môi trường sinh thái – nhân văn; xây dựng và hoàn thiện các thiết chế văn hoá xã hội đồng bộ nhằm phục vụ nhu cầu vật chất và tinh thần cho thanh niên; tổ chức phong trào xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hoá trong thanh niên; thực hiện tốt chính sách xã hội hoá quá trình xây dựng và hoàn thiện các điều kiện văn hoá - xã hội nhằm phát huy vai trò của thanh niên; phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị – xã hội, đặc biệt các tổ chức của thanh niên trong việc xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hoá, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội.

Bên cạnh đó, để tạo dựng được môi trường văn hoá lành mạnh làm chỗ đứng cho thanh niên rèn đức, luyện tài thì cần có cuộc đấu tranh không khoan nhượng, đấu tranh bền bỉ chống lại sự xâm nhập từ bên ngoài và bên trong đối với các loại sản phẩm xấu, độc hại, với hàng loạt các hoạt động mê tín, dị đoan... đây là cuộc chiến rất khó khăn, phức tạp đòi hỏi chúng ta không được nóng vội, chủ quan, hình thức.

Các giải pháp trên là những giải pháp cơ bản, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong việc xây dựng thanh niên thành lớp người “vừa hồng, vừa chuyên”; lớp người giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hoá, vì cộng đồng, có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế…; một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc phấn đấu cho mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”; góp phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới./.

THANH NIÊN VỚI SỰ NGHIỆP CNH, HĐH ĐẤT NƯỚC

C

NH, HĐH là con đường tất yếu dẫn tới sự phát triển chung cho các nền kinh tế tiến lên sản xuất lớn. Sự phát triển hay tụt hậu về kinh tế - xã hội của mỗi nước đều phụ thuộc vào thành tựu đạt được trong tiến hành CNH, HĐH ở nước đó. Đặc biệt trong thời đại hiện nay, dưới sự tác động mạnh mẽ của KH-CN đối với các hoạt động kinh tế-xã hội thì CNH, HĐH càng trở lên quan trọng.

Nhận thức đúng đắn về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của CNH, HĐH trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Nghị quyết của Đảng ta đã đề ra việc phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp, có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng an ninh vững chắc, dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Để góp phần hoàn thành được mục tiêu đó đòi hỏi phải có sự kết hợp của nhiều yếu tố, nhiều lực lượng, trong đó chúng ta không thể không nhắc đến vai trò to lớn của thanh niên, bởi "thanh niên là rường cột nước nhà", là lực lượng xã hội hùng hậu, có sức khoẻ, có trình độ học vấn, có tiềm năng sáng tạo, có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học hiện đại. Đặc biệt, trong giai đoạn cách mạng mới, với bối cảnh thế giới biến động phức tạp, trước những thách thức to lớn của xu thế toàn cầu hoá về kinh tế, sự phát triển của kinh tế tri thức…Chính vì thế, Đảng ta chỉ rõ: "Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trên cộng đồng thế giới hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên; vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng".

Theo thống kê năm 2006 tổng số lực lượng lao động của cả nước là 43.255.000 người; trong đó số lao động trong độ tuổi thanh niên (15 – 34 tuổi) là 20.231.000 người (chiếm 47%), với 4.443.000 người ở thành thị, 15.788.000 người ở nông thôn; Số thanh niên tham gia lực lượng lao động tăng bình quân 206.000 người/năm, chiếm khoảng trên 62%. Tỷ trọng lao động thanh niên năm 2000 là 28.51%, năm 2003 là 29.15% trong tổng dân số. Khoảng 50% thanh niên có trình độ hết THCS, THPT. Tỷ lệ lao động thanh niên không có trình độ chuyên môn kỹ thuật (năm 2002) chiếm 81.3%, cao hơn mức chung của cả nước (80.3%). Cơ cấu đào tạo trình độ đại học, cao đẳng – trung cấp – công nhân kỹ thuật có hệ số tương ứng là 1 – 0.9 – 2.8, trong khi hệ số này ở các nước đang phát triển là 1 – 4 – 10. Công tác hướng nghiệp, tư vấn nghề nghiệp cho thanh niên thông qua tổ chức Đoàn, hội trong nhà trường: Tổ chức Đoàn thanh niên phối hợp ngành giáo dục, lãnh đạo các trường, các cơ quan báo chí đẩy mạnh việc hướng nghiệp trong các trường phổ thông qua việc tổ chức các buổi toạ đàm, trao đổi, giao lưu trực tiếp với học sinh cuối cấp, qua đó giúp học sinh có điều kiện tìm hiểu về các ngành nghề, khối học của các trường đại học, cao đẳng cũng như xác định lực học của bản thân để có thể tự định hướng nghề nghiệp cho mình. Đoàn thanh niên đã cổ vũ, hỗ trợ, hướng nghiệp, tư vấn nghề cho sinh viên giúp sinh viên tự đánh giá về nghề nghiệp mà mình đã lựa chọn và chọn được nghề phù hợp với năng lực của bản thân.

Thông qua các phong trào “Thi đua học tập”, các hội thi, với sự trợ giúp của Đoàn thanh niên, nhiều văn phòng, trung tâm tư vấn, giới thiệu việc làm của sinh viên được thành lập và hoạt động có hiệu quả. Nhiều sinh viên đã chủ động tìm kiếm, tự tạo việc làm ngay khi còn đang học tập. Nhiều hình thức hợp tác làm ăn của sinh viên được hình thành ngay sau khi ra trường như: trung tâm dịch vụ, tổ hợp sản xuất, công ty... Công tác hướng nghiệp, tư vấn nghề nghiệp thông qua các chương trình dự án do Đoàn thanh niên đảm nhận, tận dụng được nguồn vốn, nguồn nguyên liệu tại chỗ, giải quyết việc làm tại chỗ, điều này giúp thanh niên nhận thức, hiểu rõ hơn về vấn đề lựa chọn nghề và hạn chế vấn đề thanh niên đi làm ăn xa. Nhiều đơn vị còn tổ chức các hoạt động để khuyến khích thanh niên tự tạo việc làm như chương trình “Khởi sự doanh nghiệp”, tổ chức các diễn đàn giữa người lao động với các nhà doanh nghiệp, tư vấn cho thanh niên lập các dự án phát triển kinh tế tự tạo việc làm…các trung tâm dạy nghề, dịch vụ việc làm thanh niên đã giúp cho nhiều lao động trẻ hiểu rõ hơn về chính sách, chế độ, tiêu chuẩn về lao động, việc làm của Việt Nam và pháp luật lao động, phong tục, tập quán của một số nước; hướng nghiệp cho lao động trẻ các thức tìm việc làm phù hợp trình độ, khả năng, chuyên môn, kỹ năng trả lời phỏng vấn, cách giao tiếp…nhằm giúp cho lao động trẻ kiến thức ban đầu trên con đường lập thân, lập nghiệp. Thông qua các hoạt động tư vấn, nhiều lao động trẻ đã tự tìm cho mình một nghề, công việc phù hợp với nguyện vọng, sở trường của bản thân, giảm dần tình trạng trái ngành nghề. Kết quả trong thời gian qua các trung tâm dạy nghề, dịch vụ việc làm thanh niên đã đã tư vấn nghề và việc làm cho gần 500.000 lao động.

Sự nghiệp CNH, HĐH, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng xã hội thông tin đặt ra những yêu cầu và đòi hỏi cao nhất là về nguồn nhân lực có chất lượng, có kiến thức, có các kỹ năng phù hợp, trong đó kỹ năng sử dụng máy tính, ngoại ngữ và khai thác internet là điều không thể thiếu. Sự phát triển của công nghệ thông tin, đặc biệt là internet đang mở ra các cơ hội mới cho mỗi người trong tiếp cận thông tin, tri thức nhân loại, tạo cơ sở cho bước phát triển nhảy vọt mới của loài người trong thế kỷ 21. Đây là thách thức đối với mỗi quốc gia, mỗi dân tộc để có thể bứt phá vươn lên và không bị tụt hậu trong phát triển kinh tế - xã hội, đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân.

Thời gian qua, nhằm thực hiện những nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của đất nước, hai phong trào lớn "Thanh niên lập nghiệp" và "Tuổi trẻ giữ nước" do BCH Trung ương Đoàn phát động đã cổ vũ hàng triệu thanh niên vào các hoạt động "rèn đức, luyện tài, lập nghiệp, giữ nước". Hai phong trào đã được cụ thể hóa phù hợp với từng đối tượng, từng vùng miền: Thanh niên học sinh, sinh viên với chương trình "Học tập rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp" thông qua các hình thức học tập kết hợp với nghiên cứu khoa học, được hỗ trợ bởi những giải thưởng, các quĩ khuyến học, khuyến tài... Thanh niên công nhân với "Chương trình tham gia phát triển công nghiệp, dịch vụ" thông qua việc đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào CKT (chất lượng, kiểu dáng, tiết kiệm), các hoạt động sáng tạo, cải tiến kỹ thuật, thi thợ giỏi... Thanh niên nông thôn với chương trình "Tham gia phát triển nông nghiệp, nông thôn" được triển khai với nhiều nội dung thiết thực như tập huấn kỹ thuật nghề nông, phòng chống dịch hại tổng hợp, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn. Thanh niên lực lượng vũ trang với phong trào "Xứng danh bộ đội Cụ Hồ" trong thanh niên quân đội và "Thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy" trong thanh niên công an... Đặc biệt, phong trào thanh niên tình nguyện trên mọi lĩnh vực hoạt động, tiêu biểu là phong trào trí thức trẻ tình nguyện xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, chương trình xóa cầu khỉ xây dựng hàng nghìn cầu kiên cố ở đồng bằng sông Cửu Long cùng nhiều công trình trọng điểm Nhà nước trong đó có xây dựng đường Trường Sơn huyền thoại - xa lộ Hồ Chí Minh, xây dựng các "Làng thanh niên lập nghiệp" trên toàn tuyến, dự kiến sẽ có hàng chục triệu ngày công thanh niên đóng góp, với những chi phí của Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng…

Cùng với đó việc phát triển giáo dục, dạy nghề, nâng cao trình độ học vấn, tay nghề, các chính sách khuyến khích đầu tư và phát triển kinh tế nhiều thành phần… là cơ hội để thanh niên vươn lên xoá đói giảm nghèo, làm giàu chính đáng. Sự phát triển nhanh chóng của các ngành công nghiệp, xây dựng, khai thác và các khu công nghệ cao là cơ hội để cho hàng vạn thanh niên trở thành người lao động có chuyên môn, đứng vào hàng ngũ của giai cấp công nhân. Sự phát triển nhanh của khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức là cơ hội để tuổi trẻ thể hiện tài năng, cống hiến trí tuệ cho đất nước. Việc mở rộng hợp tác và giao lưu quốc tế tạo điều kiện cho tuổi trẻ tiếp cận nhiều và nhanh hơn kinh nghiệm, tri thức quốc tế, tinh hoa văn hoá nhân loại. Bước trưởng thành của thanh niên và tổ chức Đoàn, sự phát triển mạnh mẽ của phong trào "Thanh niên tình nguyện", cùng với tính tích cực chính trị - xã hội của đông đảo thanh niên được khơi dậy và phát huy là thời cơ để đẩy mạnh công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên vào tổ chức.

Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi thì hiện nay thanh niên nước ta đang đứng trước những khó khăn lớn: Tình hình thế giới đang diễn biến phức tạp, mau lẹ, khó lường, những nguy cơ chung của đất nước mà Đảng ta chỉ ra là những thách thức lớn đối với tuổi trẻ. Đất nước ta còn nghèo, chưa đủ khả năng, điều kiện để đáp ứng tốt các nhu cầu học tập, việc làm, nhà ở, lập nghiệp... của nhân dân nói chung, thanh niên nói riêng. Tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, những hiện tượng tiêu cực trong xã hội tác động mạnh mẽ vào giới trẻ, là những thách thức lớn đến giá trị đạo đức và lối sống của thanh niên nước ta.

Yêu cầu, đòi hỏi của sự nghiệp CNH, HĐH và quá trình hội nhập quốc tế là những thách thức đối với số đông thanh niên có trình độ học vấn, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức kinh tế, quản lý, kiến thức pháp luật và ý thức chấp hành luật pháp của thanh niên nhìn chung còn thấp; xu hướng chạy theo bằng cấp, nhận thức lệch lạc về học nghề, chọn nghề, định hướng nghề nghiệp còn khá phổ biến trong thanh niên và thiếu năng lực sáng tạo. Lao động chưa qua đào tạo, tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm, hoặc việc làm không ổn định và thu nhập thấp vẫn là vấn đề bức xúc của thanh niên; không ít thanh niên thụ động, ỷ lại, chưa tích cực vươn lên tự tạo việc làm, còn ngại khó, ngại khổ, ngại về nông thôn, miền núi công tác. Sức khỏe thể chất của thanh niên còn thấp so với khu vực và thế giới; tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma tuý và tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS trong thanh niên đang diễn ra phức tạp. Một bộ phận thanh niên thiếu ý thức rèn luyện, nhận thức chính trị kém, chưa xác định được lý tưởng sống đúng đắn, sống thực dụng, thụ động, thờ ơ, ngại tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội, vi phạm pháp luật, tin vào những điều mê tín dị đoan. Cùng với đó, thị trường lao động hiện phát triển không đồng đều giữa các vùng, địa phương; hệ thống thông tin thị trường lao động chưa hoàn thiện; các trung tâm giới thiệu việc làm chưa đáp ứng được yêu cầu; chất lượng lao động qua đào tạo còn thấp, chưa gắn kết giữa đào tạo và sử dụng lao động... đã tác động trực tiếp đến vấn đề giải quyết việc làm cho thanh niên. Theo dự báo từ nay đến 2010, mỗi năm sẽ có khoảng 1,4-1,5 triệu thanh niên bước vào tuổi lao động.

Chính vì vậy, để thanh niên góp phần tích cực vào việc thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, đòi hỏi công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong thời gian cần phải hướng tới việc: Tăng cường bồi dưỡng lòng yêu nước và ý thức công dân, lý tưởng và đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị và văn hoá cho thanh thiếu nhi; xây dựng Đoàn vững mạnh; tích cực chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên; phát huy tiềm năng to lớn của thế hệ trẻ Việt Nam xung kích "Sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển", phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi CNH, HĐH đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; Phải không ngừng đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn, tìm ra nội dung và phương thức thích hợp trong điều kiện mới, làm cho vai trò của Đoàn Thanh niên thực sự trở thành hạt nhân chính trị trong quần chúng thanh niên. Thực chất là xây dựng lớp thanh niên: giàu lòng yêu nước, có lối sống đẹp, có lý tưởng cách mạng, có bản lĩnh văn hóa con người Việt Nam, biết xử lý hài hoà lợi ích của bản thân trong lợi ích chung của tập thể, cộng đồng và đất nước; có tri thức, chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng lao động giỏi; có văn hóa và sống tình nghĩa; có sức khỏe thể chất và tinh thần lành mạnh; giàu nhiệt huyết sáng tạo và tinh thần tình nguyện, biết giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, vừa biết làm giàu văn hóa dân tộc bằng những giá trị, những tinh hoa văn hóa nhân loại, là hiện thân của các giá trị văn hóa Việt Nam, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, trung thành với chế độ xã hội chủ nghĩa. Với khẩu hiệu hành động “Tuổi trẻ Việt Nam xây hoài bão lớn, đoàn kết, xung kích, sáng tạo, tình nguyện xây dựng và  bảo vệ Tổ quốc”, Đoàn triển khai tổ chức rộng khắp trong các đối tượng thanh thiếu nhi phong trào "5 xung kích phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ Tổ quốc" và "4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp".

Để cụ thể hóa những vấn đề đó, đòi hỏi thanh niên và các tổ chức có liên quan cần phải hướng đến thực hiện tốt các giải pháp sau: Tăng cường công tác giáo dục nâng cao nhận thức về sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và những yêu cầu của Đảng đối với tuổi trẻ nước ta, từ đó mà xác định trách nhiệm to lớn và nhiệm vụ nặng nề của mình trong việc chuẩn bị những hành trang cần thiết trong thời gian tới. Không ngừng tu dưỡng, rèn luyện, học tập để nâng cao trình độ về mọi mặt cho phù hợp với điều kiện hoàn cảnh, cương vị công tác của mình; Tạo môi trường bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực trẻ, góp phần hình thành một lớp thanh niên mới có kiến thức, tay nghề và năng lực quản lý kinh tế, thích nghi với kinh tế thị trường đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH đất nước; Thường xuyên, liên tục trau dồi về lý tưởng, rèn luyện đạo đức. Sống có văn hoá, chấp hành nghiêm chỉnh các chủ trương, chính sách của Đảng, luật pháp của Nhà nước. Gương mẫu trong cộng đồng, làm tròn bổn phận của người công dân. Chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập, nâng cao trình độ về chính trị, học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ. Ra sức nâng cao tay nghề, kỹ năng lao động, trình độ ngoại ngữ, tin học. Vươn lên nắm vững khoa học, kỹ thuật, công nghệ; Nhiệt tình, hăng hái tham gia các hoạt động tình nguyện, ngày thứ bảy tình nguyện; tham gia các đội hình thanh niên tình nguyện, sẵn sàng đảm nhận việc khó, việc mới, chủ động tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn quốc phòng, an ninh ở mỗi địa phương, đơn vị. Không ngừng phấn đấu nâng cao số lượng, chất lượng của người đoàn viên; tích cực tham gia các hoạt động của Đoàn, Hội, Đội; mỗi đoàn viên phải biết gắn hoạt động của mình với hoạt động của tập thể thanh niên nơi mình sinh sống hoặc công tác.

Chúng ta tin tưởng rằng, đoàn viên và thanh niên cả nước sẽ vượt lên mọi khó khǎn, thách thức, tranh thủ thời gian học tập, lao động sáng tạo vượt bậc, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, hình thành nguồn nhân lực trẻ, khỏe, đủ sức, đủ tài hiến dâng cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

THANH NIÊN VỚI VẤN ĐỀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI

Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân ta đang đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH để hướng đến mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đại hội X của Đảng đã chủ trương: “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển: tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá, y tế, giáo dục…, giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người. Thực hiện chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội”. Trong đó vấn đề công bằng xã hội không chỉ là tiêu chí, động lực quan trọng của sự phát triển mà còn là một nhân tố nhằm hướng tới ổn định xã hội, không ngừng nâng cao chất lượng mọi mặt của đời sống nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước. Vậy, công bằng xã hội là gì? Những vấn đề gì đang đặt ra trong quá trình thực hiện công bằng xã hội ở Việt Nam hiện nay? Cũng như nhận thức và hành động của thanh niên với công bằng xã hội như thế nào? Để trả lời được những câu hỏi này cần làm rõ hàng loạt vấn đề lý luận và thực tiễn cấp bách xoay quanh vấn đề công bằng xã hội.

Hiện nay đã và đang có rất nhiều những quan niệm khác nhau về vấn đề này, nhưng đứng trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, thì dưới chủ nghĩa xã hội, công bằng xã hội là sự ngang bằng nhau giữa người và người trong xã hội chủ yếu về phương diện phân phối sản phẩm xã hội theo nguyên tắc: cống hiến lao động ngang nhau thì hưởng thụ ngang nhau. Khi đề cập đến nguyên tắc phân phối dưới chủ nghĩa xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Chủ nghĩa xã hội là công bằng hợp lý: Làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, không làm thì không hưởng. Những người già yếu hoặc tàn tật sẽ được Nhà nước giúp đỡ chăm nom”^. Ngày nay, công bằng xã hội được hiểu không chỉ giới hạn ở công bằng về kinh tế - mặc dù đây vẫn là yếu tố nền tảng - mà còn là công bằng trong các lĩnh vực chính trị, pháp lý, văn hóa, xã hội… Công bằng xã hội là một giá trị cơ bản định hướng cho việc giải quyết mối quan hệ giữa người với người trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội theo nguyên tắc: cống hiến về vật chất và tinh thần ngang nhau cho sự phát triển xã hội thì được hưởng thụ ngang nhau những giá trị vật chất và tinh thần do xã hội tạo ra, phù hợp với khả năng hiện thực của đất nước. Song, vì hoàn cảnh cụ thể của mỗi người khác nhau, cho nên việc tạo điều kiện cho mọi người, nhất là những người trong hoàn cảnh khó khăn, đều có cơ hội tiếp cận công bằng các cơ hội phát triển, các nguồn lực phát triển, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản về giáo dục, y tế, việc làm, thông tin,… mang tính an sinh xã hội luôn giữ một vai trò rất quan trọng trong thực hiện công bằng xã hội ở nước ta hiện nay.

Tuy nhiên, cần phải lưu ý khái niệm công bằng xã hội rất gần gũi với khái niệm bình đẳng xã hội. Do đó, chúng rất dễ bị và thường bị đồng nhất với nhau. Trên thực tế thì hai khái niệm công bằng xã hội và bình đẳng xã hội tuy gần nhau nhưng chúng vẫn là hai khái niệm khác nhau. Khi nói tới bình đẳng xã hội người ta muốn nói tới sự ngang bằng nhau giữa người với người về một phương diện xã hội nào đấy, chẳng hạn, về kinh tế, chính trị, văn hóa, v.v. Còn khi nói tới sự ngang bằng nhau giữa người với người về mọi phuơng diện tức là ta đã nói tới một sự bình đẳng xã hội hoàn toàn. Trong khi đó, công bằng xã hội cũng là một dạng (và chỉ là một dạng mà thôi) của bình đẳng xã hội, nhưng đó là sự bình đẳng, tức là sự ngang bằng nhau, giữa người với người không phải về mọi phương diện, cũng không phải về một phương diện bất kỳ, mà chỉ về một phương diện hoàn toàn xác định: phương diện quan hệ giữa cống hiến và hưởng thụ theo nguyên tắc cống hiến ngang nhau thì hưởng thụ ngang nhau.

Công bằng xã hội là các giá trị định hướng để con người sinh sống và phát triển trong các quan hệ giữa các thành viên trong cộng đồng về vật chất cũng như về tinh thần. Đó là những giá trị cơ bản trong các quan hệ xã hội như: quan hệ giữa mức độ lao động và mức độ thu nhập; quan hệ giữa quyền sở hữu tư liệu sản xuất và quyền định đoạt việc sản xuất và phân phối; quan hệ giữa mức độ phạm tội và mức độ bị trừng phạt; quan hệ giữa các thành viên của xã hội với hoàn cảnh kinh tế, mức độ phát triển trí lực khác nhau và cơ hội tham gia vào quá trình giáo dục, khám chữa bệnh, hưởng thụ các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật, thể dục - thể thao...công bằng xã hội dùng để chỉ sự khao khát của con người trong quan hệ giữa cá thể với cộng đồng, giữa lực lượng lao động này với lực lượng lao động khác, giữa thế hệ này với thế hệ khác…trong đó tiêu chí hàng đầu là sự tương xứng giữa lao động và hưởng thụ cá nhân trong quan hệ với đóng góp xã hội với các thành viên khác.

Do đó, bản chất của công bằng xã hội theo chúng tôi đó chính là sự tương xứng (sự phù hợp) giữa một loạt các khía cạnh khác nhau trong quan hệ giữa cái mà cá nhân, nhóm xã hội làm cho tập thể, cho xã hội hoặc cho cá nhân, nhóm xã hội khác với cái mà họ được hưởng từ tập thể, xã hội hay từ cá nhân làm có thể là điều tốt lành cho xã hội (lao động, cống hiến, nghĩa vụ, công lao…) hoặc có thể là điều xấu, điều có hại cho xã hội (tội phạm,..). Còn cái mà cá nhân được hưởng có thể là tiền công, phần thưởng, quyền lợi, quyền lợi, địa vị xã hội, sự đánh giá, ghi công của xã hội…và cũng có thể là sự trừng phạt bằng những hình thức từ thấp đến cao. công bằng xã hội thường được xem xét ở nhiều phương diện; kinh tế, chính trị, pháp quyền, đạo đức…trong đó phương diện kinh tế, tức là sự phù hợp, tương xứng giữa lao động, đóng góp (của cá nhân, nhóm xã hội) vào quá trình sản xuất là phương diện cơ bản nhất. Khía cạnh chính trị, pháp quyền của công bằng xã hội là sự tương xứng. Để đánh giá công bằng xã hội đòi hỏi phải so sánh phần hưởng thụ của các cá nhân, các nhóm xã hội với phần đóng góp, cống hiến của họ. Xác định thế nào là công bằng, thế nào là bất công bằng không chỉ là vấn đề lý luận mà còn là vấn đề thực tiễn.

Công bằng xã hội là một động lực phát triển kinh tế - xã hội, bởi vì đây là yếu tố có tác động trực tiếp đến lợi ích của chủ thể hoạt động, do nó kích thích tính năng động, sáng tạo của mọi thành viên trong xã hội, huy động các nguồn nhân lực, vật lực, tài lực trong và ngoài nước vào việc phát triển kinh tế. Có công bằng xã hội người lao động mới phát huy hết nhiệt tình và khả năng lao động không ngừng nâng cao năng suất lao động để tạo ra ngày càng nhiều sản phẩm có chất lượng cao.

Công bằng xã hội là tiêu chuẩn đạo đức, là thước đo về mặt xã hội của tiến bộ xã hội, là một trong những động lực mạnh mẽ nhất của sự tăng trưởng kinh tế - xã hội và quyết định sự ổn định xã hội. Ngoài ra, đây là tiêu chuẩn đánh giá chung nhất mối tương quan giữa các con người trong xã hội trên nhiều mặt, nhiều lĩnh vực: địa vị, quyền lợi hay sự phân phối về của cải xã hội, về nghĩa vụ, trách nhiệm và về cả cách đánh giá hành vi con người và sự thừa nhận đối với những hành vi, công sức của họ…Tiêu chí của sự công bằng xã hội: hiện nay có hai quan điểm khác nhau về tiêu chí của công bằng. Theo quan điểm thứ nhất, phân phối theo lao động là công bằng, không phân phối theo lao động là bất công. Theo quan niệm thứ hai phân phối theo cống hiến là công bằng, phân phối không theo cống hiến là bất công. Nếu theo quan điểm thứ nhất thì xóa bỏ chế độ lao động làm thuê là điều kiện để thiết lập sự công bằng. Theo quan điểm thứ hai thì trong điều kiện của chế độ lao động làm thuê vẫn có thể thiết lập được sự công bằng. Theo quan niệm thứ hai là đúng đắn, phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế thị trường. Tình trạng bất công hiện nay trên hế giới không phải là do thực hiện chế độ lao động làm thuê, mà là chưa xóa bỏ được nạn tham nhũng và sự bất hợp lý trong phân phối của cải.

Công bằng xã hội không có nghĩa là "cào bằng" thực hiện chủ nghĩa bình quân, chia đều cho mọi người các nguồn lực và của cải do xã hội làm ra, bất chấp chất lượng, hiệu quả của sản xuất kinh doanh và sự đóng góp của mỗi người cho sự phát triển chung của cộng đồng. Công bằng xã hội là sự ngang nhau giữa người với người, những yếu tố đó nhất quyết không phải là sự chia đều mọi của cải của xã hội cho mọi người một cách vô diều kiện. Công bằng xã hội hoàn toàn khác so với chủ nghĩa bình quân ở nước ta trong thời kỳ bao cấp. Sự ngang nhau giữa người và người trong xã hội tuân thủ theo những nguyên tắc và điều kiện nhất định. Do đó, trên bình diện chung nhất có thể hiểu Công bằng xã hội là sự ngang nhau trong mối quan hệ giữa người và người. Sự ngang bằng nhau đó, một mặt phải tuân thủ theo nguyên tắc về sự phù hợp một cách hợp lý giữa cống nhiến và hưởng thụ, giữa nghĩa vụ và quyền lợi được thực hiện thông quá các hình thức phân phối khác nhau (theo lao động, hiệu quả kinh tế, vốn và các nguồn lực khác nhau); mặt khác trong điều kiện mọi người đều được bình đẳng trước pháp luật và đặc biệt là được bình đẳng về cơ hội sống, làm việc cống hiến tài năng và sức lực của mình để có được sự hưởng thụ tương xứng, cũng như cơ hội tiếp cận với hạ tầng cơ sở: điện, nước sạch, trường học, cơ sở y tế…và các dịch vụ xã hội như: giáo dục, đào tạo nghề, chăm sóc sức khỏe và tuổi thọ, thị trường…Đối với nước ta hiện nay việc thực hiện công bằng xã hội đang nảy sinh một số mâu thuẫn nảy sinh cần phải giải quyết thỏa đáng để thực hiện trong điều kiện cơ chế thị trường đó là: mẫu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và xã hội; chính sách kinh tế và xã hội của nhà nước; mâu thuẫn giữa lợi ích nhà đầu tư và lợi ích người lao động; mâu thuẫn trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, y tế, giữa cống hiến và hưởng thụ… Những mâu thuẫn này nếu không được giải quyết tốt sẽ dẫn đến bất công, tiêu cực trong xã hội.

Hiện nay, việc cụ thể hóa chủ trương về công bằng xã hội được thể hiện trên các mặt như: cấp sổ bảo hiểm y tế cho hàng chục triệu người nghèo; đầu tư mỗi năm hàng ngàn tỉ đồng cho xóa đói giảm nghèo; cấp đất cho đồng bào các dân tộc Tây Nguyên không có hoặc thiếu đất ở và canh tác; quỹ cho vay xóa đói giảm nghèo lên đến hàng chục ngàn tỉ đồng/năm... Nhờ vậy, mà Việt Nam được Liên Hiệp Quốc đánh giá là nước về trước hàng thập kỷ trong mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Số hộ nghèo theo tiêu chí mới năm 2006 giảm từ 26% xuống 19% (vượt mức kế hoạch 3%). Tuy vậy, hiện nay việc thực hiện vấn đề công bằng xã hội cũng đang gặp nhiều khó khăn đó là, khoảng cách giàu – nghèo ngày càng dãn ra: Năm 1996: 10,6 lần; 1999: 12 lần; 2001-2002: 12,5 lần; 2005: 13,5 lần. Thu nhập bình quân đầu người năm 2006 là 729 USD; nhưng số người nghèo là đại bộ phận chỉ 200 USD/năm. Ngay trong công nhân lao động, thì trong hầu hết doanh nghiệp tư nhân, thu nhập tháng chỉ 700.000 đồng – 800.000 đồng, thậm chí 400.000 đồng – 500.000 đồng. Tiền thưởng Tết có người được hàng chục, hàng trăm triệu, có người chỉ 100.000 đồng – 200.000 đồng, thậm chí không đồng nào. Ngoài ra, hàng loạt doanh nghiệp và khu công nghiệp không đi đôi với xử lý chất thải độc hại, xử lý môi trường. Những nơi này đã và đang gây ra hậu quả tệ hại, nặng nề cho người dân với những bệnh tật như; ung thư, bệnh đường hô hấp...và những di chứng nặng nề về sau, đồng thời gây thiệt hại rất lớn về trồng trọt, chăn nuôi của nông dân, đang là bất công lớn không thể chấp nhận được. Cùng với đó, thực hiện công bằng xã hội trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, y tế vẫn còn là vấn đề gây nhiều bức xúc đặc biệt là đối với nhân dân các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn bởi vì nó đang có khoảng cách khá xa với các khu trung tâm, những đô thị, thành phố lớn… Do đó, để thực hiện được công bằng xã hội, chúng ta cần phải mạnh dạn nhìn thẳng vào sự thật, chấp nhận và tìm ra phương án, biện pháp hữu hiệu nhất để giải quyết chúng.

Thực hiện công bằng xã hội lửctách nhiệm, là quyền lợi đối với mọi lực lượng, mọi tổ chức trong xã hội, trong đó thanh niên là một lực lượng rất quan trọng, bởi vì đây là người chủ tương lai của nước nhà, là nguồn nhân lực vô cùng quan trọng của quốc gia. Theo thống kê, năm 2006 số người trong độ tuổi lao động của cả nước là 43,44 triệu, trong đó số lao động trong độ tuổi thanh niên chiếm khoảng 47%. Nhận thức được điều đó, Đảng, Nhà nước ta rất coi trọng công tác thanh niên, coi thanh niên là một lực lượng chính trị quan trọng và đi cùng với đó là những chủ trương, chính sách, chiến lược để phát huy tiềm năng to lớn của thanh niên để lực lượng này cống hiến cho sự phát triển, tiến bộ xã hội.

Thực hiện công bằng xã hội là vấn đề nhức nhối nhất hiện nay của xã hội và là sự đòi hỏi bức bách nhất của thanh niên. Đó cũng là giá trị cơ bản của tuổi trẻ đang có nhu cầu, nguyện vọng được thỏa mãn, thanh niên hiện nay do trình độ nhận thức được nâng cao, sự hiểu biết về cuộc sống đã có nhiều thay đổi theo chiều hướng tiến bộ, chính vì thế họ sẵn sàng chấp nhận một sự thật đó là việc những người có năng lực, trí tuệ, có lao động thực sự có cuộc sống khá giả, những người kém cỏi, yếu hèm sống khó khăn hơn, nhưng họ không chấp nhận những kẻ buôn gian, bán lậu, tham nhũng, đặc quyền, đặc lợi, sống cuộc sống xa hoa, phè phỡn, nhởn nhơ trong xã hội mà không hoặc chưa bị loại bỏ, trừng phạt, họ không thể chấp nhận được tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên có những biểu hiện suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống.  Trong khi đó có những người lao động trung thực, cần mẫn, chấp hành nghiêm pháp luật lại có cuộc sống khó khăn, ngày đêm phải chật vật với “miếng cơm, manh áo”.

Có thể nói, công bằng và bình đẳng thực sự đã và đang trở thành một vấn đề được nhiều thành phần, lực lượng quan tâm, và đây cũng là trung tâm điểm của nhiều “bức xúc” trong xã hội, của thanh niên và giải quyết được nó lúc này sẽ có tác động tích cực đến tâm trạng của nhân dân và tuổi trẻ, là động lực làm cho thanh niên phấn khởi tin tưởng vào chế độ xã hội tốt đẹp mà Đảng, nhà nước và nhân dân ta đang xây dựng, từ đó phát huy tinh thần xung kích trong học tập, rèn luyện, ứng dụng khoa học, đi đầu trong sản xuất, kinh doanh, tiến vào những lĩnh vực mới đòi hỏi tính năng động, sáng tạo của tuổi trẻ…và từ đó cống hiến cho CNH, HĐH. Thực hiện đúng các nguyên tắc “cống hiến ngang nhau, hưởng thụ như nhau”, tức là đảm bảo sự công bằng xã hội và bình đẳng với mọi người nhất là với thanh niên hiện nay chẳng những tạo ra động lực mới mà còn khẳng định những giá trị văn hóa cốt lõi của con người mới cho thanh niên tu dưỡng, rèn luyện, giữ gìn và phát triển. Song nhất định nguyên tắc này phải được thực hiện với quan điểm: cống hiến trước hưởng thụ sau, công bằng trên mọi phương diện và bình đẳng thực sự cho mọi người trên mọi lĩnh vực với các lứa tuổi, giới tính, tôn giáo.

Để thanh niên tham gia vào việc duy trì và thực hiện có hiệu quả công bằng xã hội, cần hướng đến thực hiện tốt các vấn đề cơ bản sau: Cần làm cho thanh niên nhận thức đúng đắn về công bằng xã hội, khắc phục sự nhầm lẫn giữa công bằng xã hội và bình đẳng xã hội, phê phán tư tưởng “cào bằng”, chủ nghĩa bình quân, ỷ lại, khuyến khích tính năng động, sáng tạo, tự lực, tự cường của thanh niên trong sự nghiệp CNH, HĐH; Tích cực, chủ động trong phát triển kinh tế góp phần làm giảm dần sự phát triển mất cân đối giữa đô thị và nông thôn, đặc biệt là nông thôn vùng xa, vùng sâu, vùng dân tộc thiểu số; Phát huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân trong việc tham gia quyết định những vấn đề trọng đại của đất nước; Huy động các nguồn lực, các phong trào, các tổ chức tham gia hoạt động đền ơn đáp nghĩa với những người, gia đình có công với đất nước và những người, gia đình có hoàn cảnh khó khăn trong xã hội, khắc phục khoảng cách chênh lệch quá xa về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng trong cả nước; Tích cực tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển giáo dục, y tế ở các vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng trước đây, vùng bị chiến tranh tàn phá và bất lợi về kinh tế; Tham gia phát triển kinh tế phải gắn liền với việc phát triển văn hóa - xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; Góp phần khắc phục và hạn chế mặt trái của kinh tế thị trường về phân tầng xã hội và phân hóa giàu nghèo, tạo điều kiện cho những người thiệt thòi có điều kiện vươn lên hòa nhập với cộng đồng. Tạo lập nếp sống văn minh, duy trì và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước…Công bằng xã hội và bình đẳng xã hội được thể hiện trên các mặt; kinh tế, chính trị, văn hóa, pháp luật…và đối với thanh niên đây là giá trị văn hóa cao đẹp, là động lực giúp cho tuổi trẻ cống hiến và trưởng thành, là hành trang để bước vào và thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, vì tương lai của đất nước.

THANH NIÊN VIỆT NAM VỮNG BƯỚC ĐI THEO CON ĐƯỜNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

Mùa xuân năm 1931, từ ngày 20 đến ngày 26/3, tại Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2, Trung ương Đảng đã giành một phần quan trọng trong chương trình làm việc để bàn về công tác thanh niên và đi đến những quyết định có ý nghĩa đặc biệt, như các cấp ủy Đảng từ trung ương đến địa phương phải cử ngay các ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Trước sự phát triển lớn mạnh của Đoàn trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, ở nước ta xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở với khoảng 1.500 đoàn viên và một số địa phương đã hình thành tổ chức Đoàn từ xã, huyện đến cơ sở. Sự phát triển lớn mạnh của Đoàn đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp bách của phong trào thanh niên nước ta. Đó là sự vận động khách quan phù hợp với cách mạng nước ta; đồng thời, phản ánh công lao trời biển của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vô cùng kính yêu - Người đã sáng lập và rèn luyện tổ chức Đoàn. Được Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng và Bác Hồ cho phép, theo đề nghị của Trung ương Đoàn thanh niên Lao động Việt Nam, Đại hội toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày 22 - 25/3/1961 đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 (một ngày trong thời gian cuối của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 2, dành để bàn bạc và quyết định những vấn đề rất quan trọng đối với công tác thanh niên) làm ngày thành lập Đoàn hàng năm. Ngày 26/3 trở thành ngày vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam, của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh quang vinh.

Nhìn lại chặng đường trong suốt 77 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đoàn và các thế hệ trẻ của nước ta đã cùng với toàn dân ta lập biết bao chiến công và thành tích, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó, chiến đấu, lao động quên mình, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc để viết nên trang sử oanh liệt, hào hùng, xây dựng nên truyền thống vẻ vang của mình đó là: Truyền thống yêu nước nồng nàn, gắn bó thiết tha, trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân, với chế độ XHCN; Truyền thống quý báu này đã tạo nên động lực vô giá xuyên suốt các thời kỳ lịch sử được thể hiện trong hành động cách mạng, nhất là ở những bước ngoặt của lịch sử; Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, điều kiện nào, tuyệt đại bộ phận thanh niên ta luôn siết chặt hàng ngũ xung quanh Đảng lãnh đạo, chấp hành nghiêm chỉnh các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; Truyền thống của đội quân xung kích cách mạng, dám đón lấy những nhiệm vụ nặng nề, dám đi đến những nơi khó khăn, gian khổ, dám suy nghĩ sáng tạo… để hoàn thành nhiệm vụ được giao; Thực hiện lời dạy của Bác Hồ: “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên đi đầu”, thế hệ trẻ nước ta luôn nêu cao tinh thần hăng hái sẵn sàng xung phong đến những nơi Tổ quốc cần, dù đó là biên cương hay hải đảo, dù công việc đó là mới mẻ hay khó khăn; Truyền thống gắn bó đoàn kết trong lớp người cùng lứa tuổi, trong các tổ chức Đoàn và Hội; đoàn kết gắn bó với nhân dân; thương yêu giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn, đặc biệt là vào những thời điểm phải đối mặt với kẻ thù hay thiên tai; Đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế luôn hòa quyện với nhau, thông cảm và đồng tâm hợp lực vì những mục tiêu cao cả của dân tộc và thời đại; Truyền thống hiếu học, ham hiểu biết để tự mình nâng cao trình độ chính trị, văn hóa, khoa học kỹ thuật, quản lý và quân sự… say mê sáng tạo trong hoạt động thực tiễn, để cống hiến cho sự nghiệp của dân tộc và của Đảng. Học ở nhà trường, học trong cuộc sống, học để làm người có ích cho xã hội luôn được các thế hệ thanh niên ta phấn đấu, thực hiện ngày càng tốt hơn.

Phát huy những truyền thống quý báu nêu trên, các thế hệ đoàn viên, hội viên, thanh niên, đội viên thiếu niên và nhi đồng ở nước ta đã tiếp bước theo nhau góp phần đưa sự nghiệp cách mạng của nước ta ngày càng phát triển mạnh mẽ, vượt qua mọi khó khăn, thử thách đạt nhiều thắng lợi hết sức to lớn, những kỳ tích vẻ vang trong thế kỷ XX làm cho Tổ quốc XHCN của chúng ta có vị thế xứng đáng trong cộng đồng quốc tế, vững bước tiến vào thế kỷ XXI. Thực tế lịch sử cho thấy, đoàn viên và thanh niên nước ta từ thế hệ này đến thế hệ khác luôn luôn phát huy vai trò là đội quân xung kích, luôn luôn vươn lên hàng đầu trong sự nghiệp chiến đấu giành độc lập cho dân tộc, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời đã xây dựng tổ chức Đoàn ngày càng vững mạnh, xứng đáng là cánh tay đắc lực và lực lượng hậu bị hung hậu của Đảng.

Đặc biệt, hơn 20 năm qua, trong sự nghiệp đổi mới, đoàn viên và thanh niên nước ta luôn phát huy truyền thống “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” và đã có nhiều đóng góp tích cực vào những thành tựu to lớn về mọi mặt của đất nước, xứng đáng là đội quân xung kích của cách mạng trong thời kỳ mới. Các phong trào “thanh niên lập nghiệp”, “thanh niên tình nguyện”, “tuổi trẻ giữ nước”…đã thu hút hành triệu đoàn viên và thanh niên hăng hái tham gia. Nhiều cuộc vận động do Đoàn đề xướng đã đạt kết quả tốt như: Cuộc vận động đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn, xoá mù chữ, tình nguyện đến các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, giúp đồng bào phòng chống thiên tai, lũ lụt, giải quyết hậu quả do lũ lụt gây ra…nhiều gương điển hình tiên tiến đã và đang xuất hiện trong hoạt động thực tiễn phong phú và sôi nổi đó.

Hiện nay, nước ta đang tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH nhằm xây dựng nước ta thành một nước XHCN có cơ sở vật chất, kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, đời sống vật chất và văn hoá cao, quốc phòng, an ninh vững chắc. Chính vì thế, CNH, HĐH là quy luật tất yếu của tiến trình lịch sử, phù hợp với nguyện vọng tha thiết của đồng bào ta và ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ.

Tuy nhiên, đó cũng là sự nghiệp mới mẻ; bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, có rất nhiều khó khăn, thách thức. Thực tế cho thấy, nước ta trong những năm qua đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, có sự thay đổi cơ bản và toàn diện. Kinh tế tăng trưởng khá nhanh; sự nghiệp CNH, HĐH, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang được đẩy mạnh. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố và tăng cường. Chính trị - xã hội ổn định. Quốc phòng và an ninh được giữ vững. Vị thế nước ta trên trường quốc tế không ngừng nâng cao. Sức mạnh tổng hợp của quốc gia đã tăng lên rất nhiều, tạo ra thế và lực mới cho đất nước tiếp tục đi lên với triển vọng tốt đẹp. Nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng tỏ hơn; hệ thống quan điểm lý luận về công cuộc đổi mới, về xã hội xã hội chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đã hình thành trên những nét cơ bản…mặc dù vậy nước ta vẫn đang còn có khoảng cách khá xa so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Chính vì thế để rút ngắn khoảng cách này, tuổi trẻ cả nước phải cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phấn đấu vươn lên với những nỗ lực phi thường nhằm biến nước ta thành một nước công nghiệp hiện đại. Hơn ai hết, thanh niên phải nhận thức sâu sắc rằng chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, tiến lên nắm vững và làm chủ khoa học, công nghệ tiên tiến là công việc hết sức gian khổ, khó khăn, đòi hỏi thanh niên phải quyết tâm rèn luyện ý chí, nâng cao năng lực để làm bằng được. Nhiệm vụ xây dựng CNXH luôn gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, chăm lo phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, xây dựng nền khoa học – công nghệ tiên tiến, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Thành công của sự nghiệp đó tuỳ thuộc vào nội lực của chúng ta, trong điều kiện đó quyết định là nhân tố con người.

Lịch sử đã chứng minh, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn đặt niềm tin yêu vào thế hệ trẻ. Qua các thời kỳ cách mạng, các thế hệ thanh niên nước ta bao giờ cũng nhận thức và hành động xứng đáng với niềm tin yêu ấy, luôn thể hiện bản lĩnh và nhân cách là con em của một dân tộc anh hùng, nỗ lực phấn đấu làm theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. Ngày nay, Đảng ta tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp đổi mới đất nước và vị thế của Việt Nam trong thế kỷ XXI: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường XHCN hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc ta, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng".

CNH, HĐH là cơ hội thuận lợi để thanh niên học tập, rèn luyện, cống hiến, trưởng thành và chính thanh niên là chủ thể tích cực của quá trình đó. Cùng với đó Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh cần nhận thức đầy đủ và sâu sắc mối quan hệ hữu cơ này để đẩy mạnh mọi hoạt động, lôi cuốn thanh niên hăng hái tham gia sự nghiệp CNH, HĐH trên mọi lĩnh vực, đào tạo nguồn nhân lực trẻ vừa có trí tuệ và tài năng cho xã hội và nguồn sinh lực dự bị hùng hậu cho Đảng. Điều đó đặt ra yêu cầu cần phải tích cực giáo dục, bồi dưỡng cho đoàn viên, thanh niên lòng yêu nước, lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, truyền thống anh hùng, ý chí tự lực, tự cường, đạo lý tốt đẹp của dân tộc, ý thức trách nhiệm đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc để kế thừa tổ tiên, cha anh trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước.

 Bài học lịch sử cho thấy khi thế hệ trẻ đặt niềm tin vào một lý tưởng cao đẹp thì họ sẽ phấn đấu hết mình, với một sức mạnh to lớn để biến lý tưởng đó thanh hiện thực. Chính vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà dưới ngọn cờ lãnh đạo của đảng, suốt mấy chục năm qua, các thế hệ thanh niên nước ta đã nêu cao khí phách anh hùng trong chiến đấu cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lập nhiều chiến công lớn, viết tiếp những trang sử oai hùng của dân tộc. Với tinh thần đó, Đoàn phải tiếp tục chú trọng cổ vũ đoàn viên, thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, nêu cao chí lớn, ra sức học tập, nâng cao trình độ, rèn luyện tay nghề, làm chủ khoa học và công nghệ, quyết tâm chiến thắng nghèo nàn lạc hậu, vươn lên ngang tầm thời đại, sánh vai cùng thanh niên thế giới.  

Đi đôi với giáo dục lý tưởng cách mạng, Đoàn cần tạo điều kiện cho thanh niên rèn luyện nhân cách đạo đức và lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng pháp luật, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, chống lại mọi biểu hiện vi phạm vào các tệ nạn xã hội…cùng với đó phải ra sức xây dựng, củng cố Đoàn vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức ngang tầm nhiệm vụ cũng như sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn ở các cấp mà trước hết là nâng cao trình độ lý luận về chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, trình độ nhận thức về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; kỹ năng nghiệp vụ công tác đoàn và phong trào thanh niên, phẩm chất và đạo đức cách mạng. Ngoài ra, mỗi đoàn viên thanh niên cũng cần phải nhận thức được trách nhiệm của mình, cố gắng phấn đấu để trở thành nguồn bổ sung thường xuyên cho đội ngũ của Đảng…

Nhìn lại những chặng đường lịch sử đầy gian nan thử thách và cũng đầy kỳ tích anh hùng, các thế hệ trẻ của nước ta nối tiếp nhau cùng với đồng bào trong cả nước đã anh dũng chiến đấu, người trước ngã, người sau tiến lên, vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Trải hơn nửa thế kỷ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã giành lại non song gấm vóc, độc lập chủ quyền cho đất nước, mở ra kỷ nguyên mới và đặt ra cho thế hệ thanh niên ngày nay một sứ mệnh lịch sử vô cùng vẻ vang và trọng đại.

Đứng trước tình hình và nhiệm vụ mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện thành công sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, đưa đất nước vững bước trên con đường hội nhập và giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa…chính điều đó đòi hỏi thanh niên ta phải nhận rõ trách nhiệm nặng nề của mình đem hết tinh thần và nghị lực, trí tuệ và tài năng ra sức phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng…thanh niên ta hãy xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó”.

Đảng ta tin rằng Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và thế hệ thanh niên nước ta ngày nay sẽ hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử vẻ vang của Đảng và nhân dân giao cho trong giai đoạn cách mạng mới. Chính vì thế, hơn lúc nào hết trong những ngày tháng lịch sử vẻ vang này, đoàn viên và thanh niên ta hãy hăng hái tiến lên góp phần xứng đáng vào sự nghiệp vĩ đại của Đảng ta, xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thân yêu của chúng ta.

THANH NIÊN ĐỘI QUÂN XUNG KÍCH TRÊN CÁC MẶT TRẬN

Thanh niên nước ta (từ 15 - 34 tuổi) là lực lượng xã hội hùng hậu với khoảng 30 triệu người, chiếm 38% dân số. Trong công cuộc đổi mới, thanh niên có bước trưởng thành to lớn, tiếp tục phát huy truyền thống của Đảng, của dân tộc, hăng hái học tập, lao động, xung kích đảm nhận những việc khó, lĩnh vực mới, góp phần xứng đáng vào những thắng lợi của sự phát triển kinh tế - xã hội. Đây là độ tuổi tràn đầy sức xuân, có nhiều ước mơ, hoài bão, giàu nghị lực; là độ tuổi sung mãn về sức lực và trí tuệ, đầy khát khao và năng động trong khám phá sáng tạo, nhạy cảm với cái mới, cái đẹp và cái tiến bộ; có chí tiến thủ, ham hiểu biết và tự thể nghiệm mình; không ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh...do đó, đội quân này luôn xung kích đi đầu trên các mặt trận.

Thực tiễn cách mạng nước ta đã chứng minh tính xung kích của thanh niên là hoàn toàn đúng đắn. Trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng đầy gian khổ, hy sinh để giành và giữ độc lập, tự do cho dân tộc, xây dựng xã hội mới, ở đâu, bất cứ lúc nào và trong bất cứ lĩnh vực nào, thanh niên ta luôn có mặt và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao ở những nơi đầu sóng ngọn gió, ở những nơi khó khăn, ác liệt nhất, ở những nơi không cho phép lấy lợi ích kinh tế vật chất để tính toán thiệt - hơn, được - mất. Họ không chỉ là chủ lực quân trên mặt trận đánh giặc, giữ nước mà họ còn là lực lượng xung kích trên các mặt trận kinh tế, văn hoá, khoa học công nghệ, bảo vệ an ninh và trật tự, an toàn xã hội...Trong mấy năm gần đây lực lượng thanh niên tình nguyện trong các ngành, lĩnh vực đã có nhiều hoạt động tích cực trên các mặt trận.

Trong khối trường học, Đoàn, Hội đã chủ động tổ chức có hiệu quả phong trào thi đua "Học tập tốt, rèn luyện tốt"; hỗ trợ đông đảo học sinh, sinh viên (HSSV) nghiên cứu khoa học, xây dựng các quỹ khuyến học, khuyến tài, tổ chức các cuộc thi Olympíc, các hội nghị khoa học; thành lập các câu lạc bộ học tập, thu hút đông đảo HSSV tham gia, góp phần xây dựng học đường văn minh, lành mạnh... và trong 5 năm qua (2002 - 2007) đã trao 1.618 giải thưởng, 196.221 suất học bổng với tổng trị giá gần 50 tỷ đồng; duy trì gần 70 nghìn Câu lạc bộ học thuật, thu hút trên 2,5 triệu học sinh, sinh viên tham gia...cùng với đó còn tích cực tham gia các hình thức học tập nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề, ngoại ngữ, tin học nhằm đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

Đối với thanh niên trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đã tổ chức nhiều hoạt động tích cực để phối hợp với chính quyền và các ngành chức năng đẩy mạnh các hoạt động dạy nghề tại chỗ cho thanh niên thông qua việc khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống, tổ chức dạy nghề gắn với các hoạt động chuyển giao ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, xây dựng nhiều mô hình mới, phát huy vai trò xung kích của thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm cho thanh niên, như các mô hình: Tổ chức hợp tác thanh niên, hợp tác xã thanh niên, làng thanh niên lập nghiệp, trang trại trẻ, làng nghề thanh niên, làng ngư nghiệp thanh niên, khu kinh tế thanh niên, khu kinh tế quốc phòng, làng thanh niên biên giới...

          Trong 5 năm qua các cấp bộ Đoàn đã tổ chức hàng chục nghìn lớp tập huấn chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, điểm trình diễn kỹ thuật cho gần 2,2 triệu lượt cán bộ, ĐVTN; duy trì và phát triển hàng chục nghìn câu lạc bộ khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư; xây dựng và phát triển hơn 60 Hợp tác xã thanh niên, 20.000 tổ hợp tác xã, chi hội ngành nghề thanh niên, với 9.634 trang trại trẻ, 223 làng nghề thanh niên, thu hút hàng triệu lượt ĐVTN tham gia...giúp cho thanh niên vay với số vốn 1.500 tỷ đồng để phát triển sản xuất, xoá đói, giảm nghèo, lập thân, lập nghiệp.

          Đối với thanh niên công nhân, viêc chức, nổi bật là việc triển khai có hiệu quả phong trào "Sáng tạo trẻ"; phong trào "Thanh niên công chức, viên chức đi đầu trong cải cách hành chính, xây dựng công sở văn minh sạch đẹp"; xung kích thực hiện cải cách hành chính, đổi mới phong cách làm việc, tham gia nghiên cứu khoa học và hoạch định, đề xuất cơ chế chính sách mới. Trong 5 năm qua toàn Đoàn đã tổ chức hàng nghìn hội thi tay nghề, đảm nhận và thực hiện 10.268 đề tài, sáng kiến cải tiến kỹ thuật, làm lợi hàng chục tỷ đồng, thực hiện 31.035 công trình, phần việc thanh niên với tổng trị giá 213 tỷ đồng...qua đó đội ngũ này đã từng bước khẳng định được mình, đặc biệt là việc xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ trong việc làm chủ khoa học công nghệ mới, đi đầu trong việc đổi mới quy trình, kỹ thuật sản xuất, kinh doanh, đổi mới phương pháp làm việc khoa học, hiệu quả. Lực lượng doanh nhân trẻ có sự phát triển vượt bậc (chiếm 25% doanh nghiệp quốc doanh và 70% doanh nghiệp ngoài quốc doanh), đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, khẳng định năng lực và vai trò của thanh niên Việt Nam trong tham gia quản lý, điều hành kinh tế đất nước...

          Đoàn viên thanh niên đô thị đã khẳng định vai trò tích cực trong việc duy trì và phát triển các đội hình thanh niên tình nguyện, thanh niên xung kích tham gia giữ gìn an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ môi trường, thực hiện có hiệu quả cuộc vận động "Xây dựng ngõ phố Văn minh - An toàn - Sạch đẹp", xây dựng "đoạn đường, tuyến phố thanh niên tự quản", "Ngõ phố văn minh"...đề xuất các sáng kiến trong tổ chức, quản lý và xây dựng đô thị; phát triển các nghề truyền thống, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho ĐVTN.

          Đối với việc hướng nghiệp, dạy nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên được các cấp bộ Đoàn quan tâm chỉ đạo. Các trung tâm dạy nghề và dịch vụ việc làm do Đoàn thanh niên quản lý hàng năm được đầu tư nâng cấp, bổ sung trang thiết bị, tổ chức các hình thức đào tạo, tư vấn việc làm cho thanh niên, gắn các hoạt động dạy nghề với việc chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới; dạy nghề với giải quyết việc làm tại chỗ và tham gia xuất khẩu lao động; quan tâm đào tạo nghề miễn phí và giới thiệu việc làm cho bộ đội xuất ngũ, các đối tượng chính sách, thanh niên nông thôn, miền núi. Trong 5 năm toàn Đoàn đã dạy nghề cho 810.948 ĐVTN; tư vấn và giới thiệu việc làm cho 1.927.069 thanh niên; giải quyết việc làm cho 801.505 thanh niên...

          Phong trào "Thanh niên tình nguyện" tiếp tục phát triển mạnh mẽ thu hút đông đảo thanh niên tham gia giải quyết những khó khăn, bức xúc của cộng đồng. Đặc biệt, là thanh niên tham gia phòng chống thiên tai, lũ lụt, hỗ trợ vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Các hoạt động tình nguyện trở lên đa dạng hơn, địa bàn hoạt động rộng rãi hơn nội dung thiết thực hơn. Các hoạt động tình nguyện tại chỗ, các đội hình chuyên được coi trọng, thu hút đông đảo thanh niên, học sinh, sinh viên và các lực lượng xã hội tham gia...đã đạt hiệu quả cao và tạo ra môi trường thuận lợi để giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng và phát huy thanh niên, xây dựng và củng cố tổ chức Đoàn, Hội, mở rộng mặt trận tập hợp, đoàn kết thanh niên...

          Trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, các cấp bộ đoàn đã tổ chức nhiều hoạt động giáo dục nâng cao ý thức quốc phòng toàn dân, các hoạt động kết nghĩa, cuộc vận động nghĩa tình biên giới hải đảo, các hoạt động quân sự tại địa phương...trong thanh niên lực lực lượng vũ trang, tiếp tục được duy trì, phát triển với nhiều mô hình mới; Thanh niên Quân đội tiếp tục đẩy mạnh phong trào "Giành 3 đỉnh cao quyết thắng" cuộc vận động "Thanh niên quân đội mẫu mực xây dựng chính quy". Phong trào "Hai thi đua, hai tình nguyện thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy", "Xung kích, sáng tạo, tình nguyện, lập công vì an ninh Tổ quốc" trong thanh niên Công an tiếp tục phát triển với nhiều cách làm sáng tạo, phát huy vai trò xung kích của tuổi trẻ trong giữ gìn trật tự an toàn xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh quốc gia.

          Các hoạt động tham gia giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phòng chống các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma tuý được đẩy mạnh, kết hợp giữa tuyên truyền, vận động với việc tổ chức các hoạt động, xây dựng các mô hình can thiệp tại cộng đồng tạo nên những tác động tích cực đến các đối tượng thanh niên, nhất là thanh niên chậm tiến, góp phần làm giảm tình hình tội phạm và tệ nạn xã hội...cùng với đó là Cuộc vận động "Nghĩa tình biên giới, hải đảo", phong trào "Đền ơn đáp nghĩa", "Uống nước nhớ nguồn" tiếp tục được đẩy mạnh đạt kết quả thiết thực được dư luận xã hội đồng tình đánh giá cao, với việc xây 10.395 nhà tình nghĩa, quyên góp tổ chức các hoạt động nhân đạo, từ thiện gần 40 tỷ đồng. Nhiều địa phương còn huy động thanh niên và các lực lượng xã hội xây dựng nhà tình nghĩa tặng các gia đình chính sách, cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn, phát triển mô hình "Thanh thiếu nhi chăm sóc, bảo vệ và làm đẹp nghĩa trang liệt sỹ", kết hợp tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.  

          Thanh niên còn chủ động, tích cực, sáng tạo trong các cuộc thi, phong trào và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận: Cuộc thi tìm hiểu "Âm vang Điện Biên" có 8 triệu lượt người tham gia; "Tuổi trẻ Việt Nam 70 năm cống hiến và trưởng thành": có 2,5 triệu; "Đảng quang vinh, Bác Hồ vĩ đại, đất nước phồn vinh tiến vào thế kỷ XXI": có 12 triệu; "75 năm lịch sử vẻ vang của Đảng" và "60 năm nước CHXHCN Việt Nam": có 28 triệu; "Sáng mãi phẩm chất bộ đội Cụ Hồ": có 8,5 triệu; "75 năm quan vinh của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh": 10 triệu. Trong đó thanh niên chiếm khoảng 70% trong tổng số người tham gia dự thi, qua đó thể hiện tình yêu, niềm say mê, tìm hiểu về Đảng, Đoàn, dân tộc từ đó phấn đấu vươn lên vững tin vào sự nghiệp đổi mới và phát biểu đóng góp ý kiến của mình vào việc xây dựng đất nước.

          Trong 5 năm (2001 - 2005) có 100.000 lượt bác sỹ trẻ tình nguyện đi khám, phát thuốc và chữa bệnh cho 6 triệu lượt người. Từ năm 2003 - 2004 có 11 triệu lượt thanh niên tham gia phong trào thanh niên tình nguyện xuống 12.500 xã, phường, thị trấn tham gia hoạt động cộng đồng như: làm vệ sinh môi trường, cùng gây dựng phong trào đoàn, đội, hội ở cơ sở...lực lượng thanh niên tình nguyện đã mở 15.143 lớp tấp huấn khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho 2,2 triệu lượt người, sửa chữa 23.021 ngôi nhà tình nghĩa, tu sửa 51.079km đường giao thông, làm gần 6.000 cây cầu, đào 4.000 giếng nước sạch, tham gia xoá mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học cho 840.712 người. Trong 4 năm (2001 - 2004) tuổi trẻ cả nước đã quyên góp được 31.003,4 triệu đồng ủng hộ thanh niên tham gia nhập ngũ, 29.529,7 triệu đồng ủng hộ các chiến sỹ ở biên giới và hải đảo; có 34.741 đơn vị các lực lượng vũ trang kết nghĩa với các cơ sở đoàn ở địa phương; thu hút được 1.550.202 lượt thanh niên tham gia vào các đội thanh niên xung kích giữ gìn trật tự giao thông, an ninh xã hội; xây dựng và tặng các gia đình chính sách 8.796 ngôi nhà với 59.896 triệu đồng; vận động được 88.285,5 triệu đồng phục vụ hoạt động từ thiện...

          Trong Chiến dịch Thanh niên, học sinh, sinh viên tình nguyện - Hè 2007, sau 3 tháng triển khai thực hiện, chiến dịch đã thu hút được gần 9 triệu lượt thanh niên, học sinh, sinh viên tình nguyện tham gia (tăng gấp đôi năm 2006), giúp đỡ 66.369 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn với tổng số tiền gần 80 tỷ đồng; huy động thanh niên, nhân dân địa phương tham gia đảm nhận và thực hiện 26.253 công trình, phần việc thanh niên với trị giá hơn 50 tỷ đồng; chăm sóc 2.420 Bà mẹ Việt Nam anh hùng; xây dựng mới và sửa chữa gần 3.000 nhà tình nghĩa, nhà dột nát trị giá hơn 12 tỷ đồng; tặng quà 64.835 gia đình chính sách trị giá hơn 5 tỷ đồng; tổ chức nhiều đợt khám bệnh và cấp thuốc miễn phí cho các đối tượng, gia đình chính sách... Thông qua những chương trình "Ngày thứ 7 tình nguyện", "Ngày Chủ nhật xanh" đã có 2.259 đội TNTN bảo vệ môi trường với 94.367 TNTN tham gia; Chiến dịch có hơn 30.000 TNTN đăng ký tham gia hiến máu; thành lập 2.378 đội TNTN tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông với 30.160 đội viên, tổ chức hơn 7.000 buổi tuyên truyền về trật tự ATGT...các hoạt động đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng xã hội và nhân dân như: tiếp sức mùa thi, các đội y, bác sĩ trẻ tình nguyện khám chữa bệnh và phát thuốc miễn phí. Ngoài ra, TNTN còn tham gia giúp đỡ nhân dân các nước Lào, Cam-pu-chia như: khám bệnh, xây nhà tình nghĩa, học tiếng Việt, tập huấn khuyến nông, khuyến ngư và chuyển giao giống cây trồng...góp phần thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó giữa các nước láng giềng anh em.

          Như vậy, mọi hoạt động của Đoàn dưới sự lãnh đạo của Đảng đã thường xuyên làm tốt công tác giáo dục, bồi dưỡng và chăm lo cho thanh niên, biết khơi dậy và phát huy tính tích cực chính trị - xã hội, tinh thần xung phong, tình nguyện của thanh niên trong thời gian qua, thanh niên đã đóng góp rất lớn vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đã khẳng định hơn nữa vai trò xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ, xứng đáng là "người chủ tương lai của nước nhà".

TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN TRONG ĐIỀU KIỆN HIỆN NAY

Hiện nay, cùng với những tiến bộ vượt bậc trong cách mạng khoa học và công nghệ, xu hướng toàn cầu hoá kinh tế đã tạo ra nhiều thời cơ, vận hội mới cho nước ta vươn lên; đồng thời những diễn biến phức tạp của bối cảnh chính trị thế giới, sự tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, sự chống phá của các thế lực thù địch dưới nhiều chiêu bài, hình thức khác nhau, tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên… đây là những nhân tố có ảnh hưởng lớn tới công tác giáo dục chính trị nói riêng cũng như sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ trẻ Việt Nam nói chung. Vì vậy, trong điều kiện hiện nay, việc tăng cường giáo dục chính trị cho thanh niên là điều vô cùng cần thiết, cấp bách và lâu dài, kết quả của công tác này trực tiếp ảnh hưởng đến sự nghiệp cách mạng nước ta.

Trước những vấn đề đang đặt ra, một trong những giải pháp quan trọng hàng đầu là đổi mới nội dung giáo dục chính trị. Đó không phải là sự thay đổi hệ thống quan điểm, tư tưởng, lý luận, kinh nghiệm thực tiễn… về chính trị, mà là sự khẳng định hệ tư tưởng chính trị mà Đảng ta đã xác định, xuyên suốt từ khi Đảng ra đời đến nay bằng những cách kiến giải mới, phù hợp với xu thế thời đại, thuyết phục hơn, sâu sắc và rõ ràng hơn. Chính trị mà chúng ta tiến hành giáo dục cho thế hệ trẻ hiện nay không thể là gì khác ngoài nền chính trị của giai cấp công nhân – một nền chính trị hoàn toàn mang giá trị nhân văn từ con người, do con người và cho con người, nền chính trị dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đúc kết cả chiều sâu lịch sử văn hiến Việt Nam.

Trong tình hình hiện nay, những nội dung cơ bản ấy chỉ thực sự thuyết phục được thanh niên khi không những mang lại hiệu quả thực tiễn trong công cuộc đổi mới, mà còn được tái luận giải một cách khoa học: khẳng định những nguyên lý lý luận, phương pháp luận mang tính giá trị bền vững; chỉ rõ những vấn đề lý luận cần được tiếp tục bổ sung, phát triển cho phù hợp với thực tiễn, đồng thời không dấu giếm những luận điểm đã bị vượt qua bởi sự phát triển mới của thời đại. Đặc biệt, trong đổi mới nội dung giáo dục chính trị cho thanh niên, điểm cốt lõi để thuyết phục họ không phải là họ cần ghi nhớ những kiến thức chính trị nào, mà là họ có phát triển được tư duy chính trị đúng đắn và toàn diện hay không.

Đổi mới nội dung giáo dục chính trị cho thanh niên còn là cố gắng lý giải các nguyên lý lý luận chính trị cơ bản trong hệ tư tưởng chính trị của chúng ta được thể hiện đa dạng, phong phú như thế nào trong tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội. Giáo dục chính trị cho thanh niên là giáo dục đường lối phát triển của đất nước; giáo dục mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Cũng như các giá trị văn hoá khác, văn hoá chính trị luôn được toả thấu vào tất cả các lĩnh vực của đời sống và các mối quan hệ xã hội trong xã hội có giai cấp.

Chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị cho thanh niên không những được thể hiện ở bản lĩnh chính trị vững vàng, tính nhạy cảm, sáng suốt trước mọi biến động chính trị - xã hội, nhận thức và xử lý đúng đắn các quan hệ chính trị của họ, mà còn được thể hiện ở khả năng nhận rõ những giá trị chính trị chân chính bộc lộ trên nhiều lĩnh vực xã hội, kể cả trong cuộc sống thường nhật. Vì vậy, giáo dục chủ nghĩa yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tinh thần cảnh giác cách mạng, ý chí phấn đấu vượt mọi khó khăn, thử thách để vươn lên trong cuộc sống, sự trong sạch về đạo đức và lối sống, lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, ý thức tuân theo Hiến pháp, pháp luật… thực chất cũng chính là định hướng những giá trị chân chính của nền chính trị cách mạng cho thanh niên. Hơn nữa, thực hiện được điều đó sẽ cho phép khắc phục được mặc cảm của giới trẻ rằng học tập chính trị là phải tiếp thu cái gì đó trừu tượng, cứng nhắc, khô khan, hoặc là cái gì đó kỳ vĩ, to tát, xa lạ với đời thường.

Cùng với đổi mới nội dung giáo dục, nhất thiết phải đổi mới phương thức giáo dục chính trị cho thanh niên hiện nay. Công tác giáo dục không thể đơn thuần trang bị cho thanh niên những hiểu biết cơ bản về chính trị, mà còn phải đạt hiệu quả thực sự trong rèn luyện bản lĩnh chính trị cho họ, cho nên nó cần được tiến hành thường xuyên, liên tục, trong mọi đối tượng thanh niên. Tại những cơ sở giáo dục - đào tạo, dĩ nhiên công tác giáo dục chính trị được tiến hành thuận lợi nhờ việc đưa vào chương trình đào tạo, song cũng cần kết hợp với các hình thức giáo dục khác thì mới đạt hiệu quả cao. Các phương tiện thông tin đại chúng như phát thanh, truyền hình, báo chí, mạng in-tơ-nét… cần được định hướng chặt chẽ để góp phần giáo dục chính trị cho thanh niên.

Trong các tổ chức xã hội của thanh niên, nhất thiết cần đặt vấn đề giáo dục chính trị cho các thành viên vào hệ thống tiêu chí cứng trong tôn chỉ, mục đích hoạt động của tổ chức mình. Đặc biệt, tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cần phát huy vai trò xung kích trong giáo dục chính trị cho đoàn viên, thanh niên, bởi đây là chức năng trực tiếp của Đoàn. Với tư cách là tổ chức chính trị chính thống của thanh niên Việt Nam, việc tìm ra những phương thức sáng tạo trong vận động, giáo dục thanh niên của Đoàn không những góp phần củng cố tổ chức đoàn trong sạch, vững mạnh về chính trị, mà còn tạo nên những điểm sáng, những mẫu hình tiên tiến về công tác giáo dục chính trị cho thanh niên hiện nay.

Việc đổi mới phương thức giáo dục chính trị cho thanh niên không thể không gắn với phát huy tính tích cực xã hội của chính lực lượng thanh niên trong thực hiện phương châm tự giáo dục. Cả lý luận và thực tiễn đã khẳng định, mọi quá trình giáo dục chỉ có thể được thực hiện hiệu quả khi người được giáo dục tự giác tiếp thụ. Tất cả các biện pháp tăng cường giáo dục chính trị cho thanh niên sẽ không hiệu quả nếu bản thân thanh niên không thấy được giá trị của nó nhằm biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục. Song, để thực hiện điều đó, một tiền đề không thể thiếu là phải thực hành bằng được các quy chế dân chủ và nâng cao mặt bằng văn hoá dân chủ trong thanh niên, nhất là dân chủ trực tiếp. Một khi quyền dân chủ chính trị của thanh niên được phát huy trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội thì sẽ tạo nên động lực mạnh mẽ để họ phát huy trí tuệ và trách nhiệm trong học tập chính trị, thực sự coi trí tuệ chính trị là một thành tố không thể thiếu trong hành trang trí tuệ của mình./.