NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ ĐOÀN TRONG THỜI KỲ MỚI

Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Ðảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Ðảng, kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Ðảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; là lực lượng nòng cốt trong phong trào thanh niên; là trường học xã hội chủ nghĩa; đại diện quyền lợi của thanh niên; phụ trách Ðội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Chính vì thế, công tác cán bộ đoàn là một phần quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng. Cán bộ đoàn là nguồn của cán bộ đảng.

Trong những năm qua, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn ngày càng được coi trọng, nhất là việc kiện toàn bộ máy tổ chức, cải tiến lề lối, nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan lãnh đạo của Đoàn; triển khai, thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn về Công tác cán bộ Đoàn trong thời kỳ mới... nhiều địa phương, đơn vị đã chủ động xây dựng quy chế làm việc của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, quy chế tuyển chọn cán bộ, trong đó quy định cụ thể về tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình tuyển chọn, tổ chức thi tuyển, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ trưởng thành từ thực tiễn. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được đổi mới cả về nội dung, hình thức, sát với yêu cầu thực tế, vừa coi trọng nâng cao nhận thức, vừa tăng cường kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ công tác Đoàn theo hướng thiết thực sát với các đối tượng như tập huấn theo chuyên đề, theo khối, theo lĩnh vực với các hình thức sáng tạo, hấp dẫn, hiệu quả. Do đó, đã đạt được nhiều kết quả, góp phần tích cực nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đoàn, Hội, Đội ở các cấp, ngày càng đáp ứng yêu cầu, thực tiễn công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi cả nước. Nội dung, phương thức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ không ngừng được đổi mới theo hướng đa dạng về nội dung và hình thức, gắn lý thuyết với thực hành. Đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên của Học viện TTN Việt Nam và các trường, trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của các tỉnh, thành đoàn ngày càng được củng cố và tăng cường.

Các cấp uỷ Đảng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ của mình nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục, đoàn kết, tập hợp thanh, thiếu nhi; tham gia đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ cho các cơ quan đảng, chính quyền các cấp và cho các ngành, lĩnh vực hoạt động xã hội; Công tác đánh giá cán bộ đoàn chuyên trách ở một số tỉnh, thành đoàn đã được thực hiện theo quy chế, quy trình, bảo đảm công bằng, chính xác. Tổ chức đoàn đã có sự phối, kết hợp chặt chẽ với cơ quan tổ chức của cấp uỷ đảng trong quản lý, sử dụng cán bộ cũng như phân công, phân cấp quản lý cán bộ đoàn. Công tác luân chuyển cán bộ ở nhiều nơi được chú trọng…Chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đã được nhiều địa phương chú ý, giúp cho đội ngũ cán bộ đoàn yên tâm công tác hơn. ở nhiều địa phương, tổ chức đoàn đã tham mưu cho chính quyền sử dụng nguồn ngân sách của địa phương phụ cấp cho đội ngũ bí thư chi đoàn.

Các khâu công tác từ việc tạo nguồn, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đến bố trí, chăm lo chính sách, bảo đảm vật chất, động viên tinh thần thực hiện ngày càng có nền nếp, đúng quy trình hơn. Việc đánh giá, bố trí cán bộ chủ yếu dựa vào mức độ hoàn thành nhiệm vụ và hiệu quả công việc. Một số trường đoàn hoặc trung tâm bồi dưỡng cán bộ đoàn cấp tỉnh, thành tiếp tục được duy trì, củng cố và phát triển, góp phần quan trọng vào công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn, Hội, Đội ở địa phương, cơ sở. Trong 5 năm qua (2002 – 2007) các cấp bộ Đoàn cả nước đã tổ chức tập huấn cho 1.152.301 lượt cán bộ Đoàn, Hội, Đội. Đội ngũ cán bộ đoàn có số lượng rất lớn. Tính đến tháng 12-2002, toàn quốc có 4.360.516 đoàn viên, 205.141 chi đoàn, 23.260 đoàn cơ sở. Năm 2003 trên cả nước, tỷ lệ cán bộ đoàn cấp tỉnh có trình độ chuyên môn trên đại học là 2,76%, đại học: 73,98%, trung cấp: 23,26%; lý luận chính trị: cử nhân và cao cấp là 16,8%, trung cấp: 39,8%, sơ cấp 29,8%. ở cấp huyện, cán bộ đoàn có bằng trên đại học về chuyên môn là 1%, đại học: 41,8%, trung cấp 30,2% (tương ứng ở cấp xã là 0; 29,3%; 27,5%); cử nhân và lý luận chính trị cao cấp là 3,63%, trung cấp: 31,8%, sơ cấp: 36,4% (tương ứng ở cấp xã là 1,66%; 30,6%; 30,8%). Hiện nay cả nước có 28.164 Đoàn cơ sở thuộc các cơ quan đơn vị ở địa bàn dân cư, doanh nghiệp, cơ quan hành chính sự nghiệp, trường học và lực lượng vũ trang. Trong nhiệm kỳ khoá VIII, kết nạp mới 4.504.561 đoàn viên, vượt 12,6% chỉ tiêu, đưa số đoàn viên cả nước hiện nay lên 6,1 triệu, tăng 12,84% so với nhiệm kỳ trước; số đoàn viên xuất sắc và khá tăng từ 85,3% năm 2003 lên gần 90% năm 2006. Tỷ lệ cơ sở đoàn vững mạnh và khá tăng đáng kể, từ 52,3% số chi đoàn vững mạnh và 57,6% số đoàn cơ sở vững mạnh năm 2003 lên 59,4% số chi đoàn vững mạnh và 64,9% số đoàn cơ sở vững mạnh năm 2006. Đội ngũ cán bộ đoàn các cấp từng bước được trẻ hoá; trình độ lý luận, nghiệp vụ, kỹ năng công tác được nâng lên một bước, đã tập huấn cho 1.152.301 lượt cán bộ đoàn, hội, đội, tăng 118% so với nhiệm kỳ trước... Đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp từng bước được trẻ hóa; trình độ lý luận, nghiệp vụ, kỹ năng công tác được nâng lên một bước. Các cấp bộ Đoàn đã tập huấn cho 1.152.301 lượt cán bộ Đoàn, Hội, Đội, tăng 118% so với nhiệm kỳ trước.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được trong những năm qua thì hiện nay công tác cán bộ và chất lượng cán bộ Đàon vẫn đang còn sự bất cập, đó là: về trình độ văn hoá, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng và phương pháp công tác của đội ngũ cán bộ đoàn trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Việc đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ đoàn ở nhiều cấp bộ đoàn chưa khoa học. Công tác quy hoạch dự nguồn cán bộ ở không ít nơi bị động, dẫn đến việc bố trí cán bộ chưa thật "chín". Công tác đào tạo, bồi dưỡng chậm được đổi mới. Nội dung chương trình và phương pháp đào tạo lạc hậu. Đào tạo chưa gắn chặt với sử dụng. Hệ thống học viện, trường, trung tâm đào tạo cán bộ đoàn chưa hợp lý, chất lượng đào tạo thấp. Chính sách đối với cán bộ đoàn chưa tạo động lực thu hút cán bộ giỏi làm công tác đoàn, công tác thanh, thiếu nhi, công tác quy hoạch cán bộ ở không ít nơi còn lúng túng, bị động. Công tác đào tạo bồi dưỡng chưa gắn chặt với quy hoạch cán bộ. Nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng chưa thống nhất, thiếu kiến thức thực tiễn, giáo trình và cơ sở vật chất không đồng bộ. Phương thức đào tạo chưa đa dạng. Không ít địa phương, đơn vị chưa thực sự chú trọng đến công tác đánh giá cán bộ hoặc đánh giá thiếu căn cứ khoa học, nặng về cảm tính; chưa có quy trình và tiêu chí cụ thể đánh giá cán bộ đoàn. Vấn đề bố trí, sử dụng chưa gắn với quy hoạch, đào tạo. Việc luân chuyển điều động cán bộ gặp rất nhiều khó khăn do chính sách lương bất hợp lý. Chính sách cho cán bộ đoàn mới chỉ chú ý cấp lãnh đạo chủ chốt đoàn, các đối tượng khác chưa được quan tâm thoả đáng, chưa có sự thống nhất.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí dành cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn, Hội, Đội, nhất là cấp tỉnh và cấp huyện còn gặp nhiều khó khăn; hệ thống đào tạo, bồi dưỡng của Đoàn và hệ thống giáo trình còn chưa đồng bộ; một bộ phận đội ngũ giảng viên các trường Đoàn, trung tâm chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi trong tình hình mới... Hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dưỡng chưa cao, chưa gắn với tiêu chuẩn và quy hoạch sử dụng.

Bước vào thời kỳ mới, trước yêu cầu ngày càng cao của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, Do đó, công tác "Cán bộ là then chốt". Nghị quyết số 02 của Hội nghị BCH Trung ương Đoàn lần thứ 3 (khoá VIII) cũng đã khẳng định: "Việc xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, có đủ năng lực, trình độ, có bản lĩnh chính trị vững vàng là yêu cầu cấp bách trước mắt và lâu dài của tổ chức Đoàn các cấp". Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có tầm quan trọng đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Để làm được việc đó cần hướng tới thực hiện tốt quan điểm, mục tiêu:

Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nhằm xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đoàn, Hội, Đội các cấp đáp ứng yêu cầu công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi cả nước. Đổi mới công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ phải đáp ứng với yêu cầu luân chuyển cán bộ Đoàn, Hội, Đội rất nhanh ở các cấp; gắn với thực tiễn công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, đảm bảo nâng cao hiệu quả của công tác Đoàn, Hội, Đội ở cơ sở; thực hiện tốt các chủ trương công tác của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ của các cấp bộ Đoàn. Đổi mới công tác bồi dưỡng, đào tạo cán bộ phải thực hiện nghiêm túc đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, quy định chung của ngành giáo dục, đào tạo; đồng thời phải tính đến những yếu tố đặc thù của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn.

Nâng cao nhận thức của tổ chức Đoàn, Hội, Đội các cấp về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn; phấn đấu hầu kết cán bộ Đoàn, Hội, Đội các cấp đều được đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp luận công tác thanh thiếu nhi, kỹ năng công tác thanh thiếu nhi, lý luận và nghiệp vụ xây dựng Đoàn, Hội; lý luận và phương pháp công tác Đội. Nâng cao một bước về chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của hệ thống Đoàn, Hội, Đội các cấp đặc biệt là nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, báo cáo viên và cộng tác viên; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí cho các trường, trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở các cấp; xây dựng bộ giáo trình cho cho phù hợp với trình độ của đội ngũ cán bộ Đoàn, Hội, Đội...

Từ thực tiễn và mục tiêu của công tác cán bộ Đoàn như vậy, chúng tôi đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, huấn luyện đội ngũ cán bộ đoàn để đội ngũ cán bộ này vừa đáp ứng yêu cầu của phong trào thanh niên, thiếu nhi, vừa đảm bảo có khả năng, điều kiện bổ sung cho đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị sau này.

Một là, thống nhất nhận thức và quan điểm chỉ đạo về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Nâng cao năng lực đào tạo, bồi dưỡng của hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn, Hội, Đội. 

Các cấp bộ Đoàn cần nhận thức rõ vai trò, vị trí của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn trong thời kỳ mới có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đoàn, Hội, Đội đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi cả nước. Là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác cán bộ do đó công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải thiết thực, thường xuyên đổi mới về nội dung, phương thức trên cơ sở xác định mục tiêu, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với từng đối tượng cán bộ trong từng giai đoạn nhất định.

Điều chỉnh cơ cấu đào tạo bồi dưỡng cho phù hợp với nhu cầu công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi cả nước trong giai đoạn hiện nay, chú trọng trang bị kiến thức toàn diện về lý luận chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý và năng lực hoạt động thực tiễn. Tăng cường tham mưu với các cấp uỷ Đảng, chính quyền về công tác cán bộ Đoàn nói chung và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn nói riêng trong thời kỳ mới trên cơ sở xác định công tác cán bộ Đoàn là một bộ phận quan trọng trong công tác cán bộ của Đảng; xây dựng Đoàn tức là xây dựng Đảng trước một bước. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Học viện TTN Việt Nam đưa vào hệ thống đào tạo bậc đại học quốc gia; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cấp tỉnh, thành của Đoàn, Đoàn trực thuộc.

Tập trung nâng cao chất lượng, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên của Học viện và đội ngũ giảng viên, báo cáo viên của các cơ sở đào tạo thuộc tỉnh, thành Đoàn; quan tâm lựa chọn, xây dựng, phát triển đội ngũ đội ngũ công tác viên cho các trung tâm, cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thuộc hệ thống do Đoàn thanh niên quản lý. Tăng cường đầu tư kinh phí nguồn lực cho Học viện thanh thiếu nhi Việt Nam và các cơ sở, trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của các tỉnh, thành Đoàn; tập trung xây dựng hệ thống chương trình, giáo trình đào tạo, bồi dưỡng thống nhất từ cấp Trung ương đến cơ sở phù hợp với từng đối tượng cán bộ Đoàn, Hội, Đội (các hệ, các loại hình đào tạo, bồi dưỡng). Hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của các cơ sở đào tạo trong hệ thống Đoàn thanh niên, đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong giai đoạn hiện nay.

Phải đổi mới nội dung, phương thức đào tạo ở các trường đoàn theo hướng sát với yêu cầu thực tiễn của phong trào thanh niên. Kiến thức cần cập nhật cho học viên không chỉ là những kiến thức từ đời sống phong trào thanh niên đang diễn ra sôi động và đa dạng, còn cần trang bị cho họ những kiến thức cơ bản, kỹ năng hòa nhập cộng đồng xã hội đủ khả năng làm tốt công tác vận động thanh niên trong thời kỳ mới.

Hai là, chủ động phối hợp với các ngành liên quan đa dạng hoá các loại hình trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Chủ động tham mưu với các cấp uỷ Đảng, chính quyền tạo điều kiện về cơ chế, chính sách trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Đặc biệt, tham mưu ban hành quy chế cán bộ đoàn tạo cơ sở, điều kiện thực hiện tốt nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn, Hội, Đội các cấp. Tăng cường phối hợp với các ngành, hệ thống trung tâm chính trị các cấp trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chuyên trách, cán bộ chuyên trách của Đoàn trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Chủ động đẩy mạnh hợp tác quốc tế đặc biệt đối với các nước trong khu vực, châu á, Thái Bình Dương trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.

Ba là, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đoàn.

Cán bộ đoàn cần phải được tuyển chọn kỹ từ những người hoạt động tích cực trong các phong trào đoàn. Nguồn để tuyển chọn chủ yếu là học sinh, sinh viên, bộ đội xuất ngũ, cán bộ đoàn cơ sở. Cán bộ đoàn không chuyên trách chính là nguồn chủ yếu để tuyển chọn cán bộ đoàn chuyên trách, cán bộ đoàn cấp dưới là nguồn tuyển chọn cho cán bộ đoàn cấp trên. Để việc tuyển chọn được khách quan, chính xác, đúng tiêu chuẩn đòi hỏi: Cần có quy chế tuyển chọn thống nhất. Các cấp bộ đoàn cần chủ động trong tuyển chọn cán bộ cho mình đồng thời phối hợp chặt chẽ với cấp ủy đảng.

Các cấp bộ đoàn chủ động trong phát hiện cán bộ để đưa vào diện quy hoạch. Số cán bộ này ngoài trình độ, năng lực cần xem xét kỹ lịch sử chính trị, phải có triển vọng phát triển. Cán bộ làm công tác đoàn chuyên nghiệp phải được đào tạo cơ bản, nội dung chương trình cần được đổi mới thích ứng với đòi hỏi của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước. Cán bộ đi học được lựa chọn kỹ trong số đã được tôi luyện từ phong trào. Đây là nguồn cán bộ cho Đảng.

Bốn là, đánh giá, sử dụng, luân chuyên cán bộ và có chính sách bảo đảm vật chất, động viên tinh thần.

Trên cơ sở các tiêu chuẩn chung đã được quy định trong chiến lược cán bộ của đảng, Đoàn cần xây dựng quy trình, tiêu chí đánh giá cán bộ thống nhất, cụ thể. Trong đánh giá cán bộ phải bảo đảm đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. Việc bố trí sử dụng tính đến sự kế thừa giữa các độ tuổi. Các cấp ủy đảng, chính quyền cần nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của công tác cán bộ đoàn trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, trên cơ sở đó đề ra biện pháp phù hợp với điều kiện, đặc điểm của địa phương mình.

Năm là, cần phân cấp công tác đào tạo, huấn luyện cán bộ đoàn, đội. Trong đó, chú trọng hai cấp cơ bản là: Hệ đào tạo chính quy tập trung hoặc không tập trung cho đối tượng đã tốt nghiệp đại học để làm cán bộ đoàn ở các cơ quan chuyên trách. Đối tượng này do Học viện Thanh niên Việt Nam đảm nhận. Hệ bồi dưỡng, huấn luyện dành cho cán bộ bán chuyên ở xã, phường và các khu vực khác. Đối tượng này do các trường đoàn tỉnh, thành phố đảm nhận. Ngoài hai cấp đào tạo, huấn luyện cơ bản trên cần tổ chức huấn luyện tại cấp quận, huyện và tương đương. ở cấp này, lãnh đạo các quận, huyện, thị đoàn phối hợp với các Trung tâm bồi dưỡng chính trị tổ chức, nhưng trường đoàn các tỉnh, thành có trách nhiệm chỉ đạo nội dung, tham gia giảng dạy và cung ứng tài liệu. Cách làm này đã được Trường đoàn Hải Phòng và một số tỉnh thực hiện rất có hiệu quả từ nhiều năm qua.

 Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng, nơi rèn luyện, đào tạo đội ngũ đoàn viên ưu tú để cung cấp cho sự nghiệp cách mạng nước ta những con người mới vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Chính vì thế, Đoàn Thanh niên cần thực hiện tốt việc rèn luyện nâng cao chất lượng cán bộ đoàn đáp ứng yêu cầu của phong trào thanh niên trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước.